Phóng viên: Nhiều ý kiến cho rằng mô hình tăng trưởng hiện nay đã bộc lộ hạn chế khi vẫn dựa nhiều vào khai thác tài nguyên và lao động giá rẻ. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, theo ông, vì sao việc đổi mới mô hình tăng trưởng gắn với gia tăng tỷ lệ nội địa hóa lại trở thành vấn đề cấp thiết?
Ông Lê Duy Bình: Việđang hướng tới mục tiêu tăng trưởng GDP bền vững, với mức tăng trên 8% mỗi năm. Tuy nhiên, để duy trì mức tăng trưởng này trong dài hạn, chúng ta không thể tiếp tục dựa vào mô hình cũ, vốn dựa chủ yếu vào khai thác tài nguyên và lao động giá rẻ. Mô hình đó đã phát huy hiệu quả trong quá khứ nhưng hiện tại bộc lộ nhiều hạn chế khi nền kinh tế bước vào giai đoạn phát triển cao hơn.
Việc chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng mới là cần thiết, tập trung vào đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động, và phát triển công nghệ. Điều này không chỉ giúp tăng năng lực cạnh tranh mà còn nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm, đặc biệt trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, vốn là động lực chính của nền kinh tế.
Riêng trong xuất nhập khẩu, tăng kim ngạch đơn thuần không còn đủ. Chúng ta cần nâng cao chất lượng xuất khẩu, gia tăng tỷ lệ nội địa hóa, phát triển sản phẩm dựa trên tri thức và công nghệ cao. Khi thực hiện được điều này, hàng hóa Việt Nam sẽ cạnh tranh bằng chất lượng, giá trị và thương hiệu, góp phần trực tiếp vào tăng trưởng GDP bền vững.
Phóng viên: Gần đây, Đảng và Chính phủ đã ban hành bốn nghị quyết trụ cột liên quan đến phát triển kinh tế tư nhân, khoa học - công nghệ, hoàn thiện thể chế và phát triển nguồn nhân lực. Ông đánh giá như thế nào về tác động của những nghị quyết này đối với tiến trình đổi mới mô hình tăng trưởng?
Ông Lê Duy Bình: Bốn nghị quyết trụ cột mang ý nghĩa chiến lược, tạo ra một cách tiếp cận tổng thể và hệ thống cho việc chuyển đổi mô hình tăng trưởng. Mỗi nghị quyết không chỉ tác động riêng lẻ mà bổ trợ lẫn nhau, từ việc thúc đẩy khu vực tư nhân, nâng cao năng lực nội lực, đến cải thiện môi trường thể chế và pháp luật.
Cụ thể, nghị quyết về phát triển kinh tế tư nhân nhấn mạnh vai trò động lực của doanh nghiệp tư nhân trong sản xuất, đổi mới sáng tạo và tạo sinh kế. Nghị quyết về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo khuyến khích toàn bộ các thành phần kinh tế tham gia vào quá trình nâng cao năng suất lao động, từ doanh nghiệp FDI đến nhà nước.
Ngoài ra, nghị quyết về hoàn thiện thể chế và pháp luật giải quyết các điểm nghẽn thể chế, tạo môi trường minh bạch và thuận lợi. Cuối cùng, nghị quyết về phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao đảm bảo đội ngũ lao động đủ năng lực đáp ứng yêu cầu chuyển đổi và hội nhập quốc tế. Bốn nghị quyết này cùng nhau hình thành một hệ sinh thái đồng bộ, thúc đẩy nền kinh tế phát triển bền vững và hiện đại.
Phóng viên: Từ thực tiễn hoạt động, với góc nhìn từ khu vực tư nhân, ông nhận thấy những chuyển biến cụ thể nào trong doanh nghiệp kể từ khi các nghị quyết này được triển khai?
Ông Lê Duy Bình: Thời gian qua, khí thế và tinh thần chủ động của khu vực tư nhân đã rõ rệt hơn. Nhiều doanh nghiệp tư nhân bắt đầu thay đổi chiến lược, tập trung vào đổi mới sáng tạo, áp dụng công nghệ và nâng cao năng suất lao động. Điều này thể hiện ở việc nhiều doanh nghiệp công bố kế hoạch gia tăng tỷ lệ nội địa hóa, phát triển sản phẩm có hàm lượng tri thức cao và hướng tới tiêu chuẩn quốc tế.
Tại diễn đàn của Hiệp hội Doanh nhân trẻ, rất nhiều doanh nghiệp tham gia với tinh thần hứng khởi và sẵn sàng tìm kiếm cơ hội đầu tư mới. Không chỉ doanh nghiệp, các bộ ngành và địa phương cũng đang xây dựng nhiều chương trình hành động để cụ thể hóa nghị quyết, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp phát triển.
Sự kết hợp giữa khí thế doanh nghiệp và chính sách đồng bộ của Chính phủ đang tạo ra một động lực mạnh mẽ. Chúng ta có thể kỳ vọng rằng trong những năm tới, khu vực tư nhân sẽ đóng vai trò chủ đạo trong việc thúc đẩy đổi mới mô hình tăng trưởng, góp phần đưa Việt Nam trở thành nền kinh tế hiện đại, bền vững và hội nhập sâu rộng.
Phóng viên: Để không chỉ đứng vững trong nước mà còn khẳng định vị thế ở thị trường quốc tế, theo ông, doanh nghiệp tư nhân Việt Nam cần hội tụ những điều kiện và yếu tố gì?
Ông Lê Duy Bình: Để doanh nghiệp vươn tầm quốc tế, trước hết họ cần thay đổi tư duy từ sản xuất nhỏ lẻ, tiêu chuẩn thấp sang sản xuất quy mô lớn, đạt chuẩn quốc tế. Hội nhập không còn là lựa chọn mà là điều bắt buộc để tồn tại và phát triển bền vững. Doanh nghiệp phải nhận thức được tầm quan trọng của việc nâng cao năng lực cạnh tranh, đổi mới công nghệ và quản trị hiện đại.
Điều kiện then chốt bao gồm: chiến lược kinh doanh rõ ràng, nguồn lực con người chất lượng cao, nguồn lực tài chính và công nghệ vững chắc, và năng lực quản trị chuyên nghiệp. Ngoài ra, Nhà nước cần tiếp tục nâng cấp môi trường đầu tư và kinh doanh, đạt chuẩn quốc tế về minh bạch, chi phí thấp, an toàn và thuận lợi.
Khi các yếu tố này được đảm bảo, doanh nghiệp sẽ mạnh dạn mở rộng đầu tư, hợp tác quốc tế và nâng cao giá trị sản phẩm xuất khẩu. Đồng thời, Việt Nam sẽ tiếp tục là điểm đến hấp dẫn cho các dòng vốn đầu tư, giúp doanh nghiệp trong nước học hỏi, liên kết và khẳng định vị thế quốc tế.
Phóng viên: Trong quá trình đưa các nghị quyết vào thực tiễn, theo ông, đâu là những khó khăn, vướng mắc lớn nhất mà doanh nghiệp cũng như cơ quan quản lý cần tháo gỡ?
Ông Lê Duy Bình: Trong bất kỳ nền kinh tế nào, khó khăn và thách thức luôn tồn tại. Điều quan trọng là nhận diện chính xác và có giải pháp kịp thời để tháo gỡ. Một số vấn đề hiện hữu gồm doanh nghiệp nhỏ và vừa chiếm tỷ trọng lớn nhưng hạn chế về vốn, công nghệ, quản trị; thủ tục hành chính đôi khi vẫn phức tạp; năng suất lao động chưa cao so với khu vực.
Tuy nhiên, với tinh thần cải cách mạnh mẽ, sự đồng bộ giữa Chính phủ, các bộ ngành, địa phương và cộng đồng doanh nghiệp, những khó khăn này hoàn toàn có thể giải quyết. Việc triển khai đồng bộ bốn nghị quyết sẽ giúp tạo môi trường thuận lợi, thúc đẩy khu vực tư nhân đổi mới sáng tạo và nâng cao hiệu quả kinh tế.
Nếu làm tốt, các nghị quyết sẽ trở thành catalyst - chất xúc tác, giúp doanh nghiệp tái cấu trúc, đầu tư công nghệ, nâng cao năng suất và chuẩn hóa quản trị. Qua đó, nền kinh tế Việt Nam sẽ phát triển bền vững, hội nhập quốc tế sâu rộng và nâng cao vị thế cạnh tranh toàn cầu.
Phóng viên: Nhìn về chặng đường tới, ông kỳ vọng điều gì cho sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân cũng như triển vọng chuyển đổi mô hình tăng trưởng của Việt Nam?
Ông Lê Duy Bình: Tôi kỳ vọng rằng trong vài năm tới, Việt Nam sẽ chứng kiến những thay đổi mạnh mẽ về môi trường kinh doanh minh bạch hơn, chi phí thấp hơn và thuận lợi hơn cho đầu tư. Khu vực tư nhân sẽ ngày càng chủ động trong việc áp dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo và nâng cao năng suất.
Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp Việt Nam sẽ dần khẳng định thương hiệu ở tầm khu vực và quốc tế. Đồng thời, nền kinh tế sẽ chuyển từ mô hình tăng trưởng dựa vào khai thác tài nguyên sang mô hình bền vững, hiện đại và sáng tạo. Khi đó, khu vực tư nhân sẽ thực sự trở thành trụ cột chính của nền kinh tế Việt Nam, đóng góp vào việc nâng cao vị thế quốc gia trên bản đồ kinh tế toàn cầu.
Phóng viên: Trân trọng cảm ơn ông!
