Thay đổi để đáp ứng bối cảnh mới
Tại Hội thảo “Về tiêu chí, điều kiện lựa chọn, mức chi và hợp đồng dịch vụ ủy quyền với mức hỗ trợ chi trả các chế độ” diễn ra mới đây, Phó Giám đốc BHXH Việt Nam Đào Việt Ánh nhấn mạnh tính cấp thiết của việc đổi mới mô hình chi trả trong giai đoạn hiện nay. Trong bối cảnh số người hưởng tăng nhanh, cùng những yêu cầu mới của Luật BHXH 2024, đòi hỏi ngành phải thực hiện cải cách sâu rộng hơn.
Theo Phó Giám đốc Đào Việt Ánh, hiện BHXH Việt Nam đang chi trả cho khoảng 3,5 triệu người hưởng lương hưu, trợ cấp hằng tháng và hơn 900 nghìn người hưởng trợ cấp thất nghiệp mỗi năm. Bên cạnh đó, hàng triệu lượt người nhận chế độ ốm đau, thai sản, BHXH một lần tiếp tục tạo áp lực lớn về tổ chức thực hiện. Các chuyên gia đánh giá đây là thời điểm hệ thống cần chuyển đổi mạnh mẽ để duy trì sự ổn định và đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của người dân.
Dù công tác chi trả thời gian qua luôn được đảm bảo kịp thời, đúng đối tượng, song thực tiễn cho thấy vẫn tồn tại những hạn chế như dữ liệu người hưởng chưa cập nhật đầy đủ, báo giảm chưa kịp thời và khả năng liên thông thông tin giữa các đơn vị còn hạn chế. Theo đại diện các địa phương, việc chậm cập nhật biến động người hưởng là nguyên nhân dẫn đến nguy cơ sai sót, ảnh hưởng đến an toàn quỹ.
Trong bối cảnh thanh toán không dùng tiền mặt ngày càng phổ biến, việc kiểm soát rủi ro trở nên quan trọng hơn. Nghị định số 233/2025/NĐ-CP được Chính phủ ban hành nhằm tạo hành lang pháp lý để BHXH Việt Nam chủ động lựa chọn đơn vị cung cấp dịch vụ chi trả phù hợp, dựa trên các tiêu chí công khai, minh bạch. Các chuyên gia đánh giá nghị định này mở ra điều kiện thuận lợi để nâng cao chất lượng dịch vụ và thúc đẩy cạnh tranh lành mạnh.
Trong mô hình chính quyền hai cấp, việc ủy quyền dịch vụ chi trả không chỉ giúp giảm tải cho hệ thống BHXH mà còn mở rộng khả năng tiếp cận của người dân. Các đơn vị được ủy quyền phải đáp ứng yêu cầu phục vụ chuyên nghiệp, an toàn, đồng thời phối hợp chặt chẽ với địa phương trong cập nhật, xác minh người hưởng”, Phó Giám đốc Đào Việt Ánh nhấn mạnh.
Cần số hóa quy trình chi trả
Hiện nay, BHXH Việt Nam đang xây dựng bộ tiêu chí lựa chọn tổ chức hỗ trợ chi trả, trong đó tập trung vào năng lực công nghệ, khả năng xác minh thông tin và mạng lưới phục vụ rộng khắp. Các chuyên gia nhận định, đây là giải pháp quan trọng để đảm bảo việc lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ được thực hiện thống nhất trên toàn quốc, tránh tình trạng chênh lệch giữa các địa phương.
Tại Hội thảo, đại diện Tổng Công ty Bưu điện Việt Nam chia sẻ kinh nghiệm triển khai chi trả tại hàng nghìn điểm phục vụ trên toàn quốc, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa. Bưu điện đề xuất BHXH Việt Nam tiếp tục phát triển cơ chế phối hợp theo hướng đẩy mạnh số hóa dữ liệu, áp dụng công nghệ định danh và nâng cao tiêu chuẩn phục vụ để phù hợp với tiêu chí mới.
Đại diện Viettel và PVI đề xuất tăng cường ứng dụng các giải pháp công nghệ trong thanh toán điện tử, đối soát dữ liệu và xác minh người hưởng nhằm hạn chế tối đa rủi ro trùng hưởng, sai hưởng. Các chuyên gia công nghệ cho rằng việc mở rộng kênh chi trả điện tử sẽ tạo bước đột phá trong kiểm soát rủi ro và tiết kiệm chi phí vận hành.
Đại diện BHXH các tỉnh, thành phố cũng đưa ra nhiều đề xuất thực tiễn, như cần có hướng dẫn rõ ràng về phương thức lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ, mức phí ủy quyền và cơ chế phân cấp cho địa phương. Một số ý kiến cho rằng cần có quy định chặt chẽ hơn đối với việc xác minh trường hợp người hưởng ra nước ngoài hoặc thay đổi nơi cư trú.
Từ góc độ quản lý tài chính, bà Phạm Thị Thanh Tâm - Phó Vụ trưởng Vụ Các định chế tài chính (Bộ Tài chính) đánh giá cao sự chủ động của BHXH Việt Nam trong chuẩn bị cho cơ chế ủy quyền mới. Bà Tâm nhấn mạnh việc hoàn thiện quy trình cần hài hòa giữa hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội, bảo đảm an toàn quỹ nhưng vẫn nâng cao chất lượng phục vụ Nhân dân, đáp ứng kỳ vọng ngày càng cao của người hưởng.
