Trong lúc hàng chục triệu người dân Mỹ phải đối mặt với nguy cơ mất trợ cấp lương thực và các chương trình an sinh thiết yếu, giới lập pháp tại Washington vẫn chưa tìm ra lối thoát cho cuộc khủng hoảng chính trị - tài chính nghiêm trọng này.
Khủng hoảng leo thang
Hai thẩm phán liên bang đã yêu cầu chính quyền Tổng thống Donald Trump sử dụng hàng tỷ USD trong quỹ khẩn cấp để chi trả tạm thời cho chương trình tem phiếu thực phẩm (SNAP) trong tháng 11. Tổng thống Trump khẳng định sẵn sàng cấp kinh phí “nếu được tòa chỉ đạo hợp pháp”, đồng thời nhấn mạnh đó sẽ là “vinh dự” của ông, như khi bảo đảm tiền lương cho quân đội và lực lượng thực thi pháp luật.
Tuy nhiên, ngay cả trong trường hợp có phán quyết sớm, việc chi trả vẫn bị chậm trễ và chỉ là giải pháp ngắn hạn. Hàng chục triệu người Mỹ đang phải chuẩn bị cho tình huống mất trợ cấp để mua thực phẩm, sưởi ấm và chăm sóc con cái. Tác động của việc đóng cửa Chính phủ đã lan rộng đến các gia đình lao động, trong khi niềm tin vào khả năng thỏa hiệp của Quốc hội sụt giảm nghiêm trọng.
“Ai cũng muốn thắng”
Phát biểu về thế bế tắc tại Thượng viện, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Jim Justice (bang West Virginia) thẳng thắn: “Vấn đề là ai cũng muốn thắng. Nhưng có quá nhiều người đang phải chịu khổ, và điều đó thật sự khiến tôi phẫn nộ”.
Ở phía bên kia, Thượng nghị sĩ Dân chủ John Fetterman (bang Pennsylvania) cũng bày tỏ sự bất bình: “Hãy thử tưởng tượng một người cha hay mẹ có hai đứa con, làm sao họ có thể lấp đầy tủ lạnh, chuẩn bị bữa trưa cho con và tiếp tục cuộc sống khi những thứ họ phụ thuộc nay biến mất, chỉ vì chúng ta không thể đồng ý mở cửa lại Chính phủ”.
Theo các nguồn tin trong Quốc hội, nhiều nghị sĩ hai đảng thừa nhận cần tìm cách chấm dứt tình trạng này trong vòng một, hai tuần tới, nếu không muốn khủng hoảng lan rộng. Áp lực từ cử tri đang gia tăng khi các chương trình an sinh và bảo hiểm y tế bị đình trệ.
Tính toán chính trị trước thềm bầu cử
Trong nội bộ đảng Cộng hòa, một số lãnh đạo tin rằng phe Dân chủ sẽ phải nhượng bộ sau cuộc bầu cử giữa kỳ ngày 4/11 này. Theo họ, các cuộc đàm phán với nhóm Dân chủ ôn hòa có thể dẫn tới thỏa thuận đổi lại việc gia hạn trợ cấp theo Đạo luật Chăm sóc sức khỏe hợp túi tiền (ACA) - yêu cầu lớn nhất của phe Dân chủ, cùng cam kết thông qua ngân sách cho cả năm tài khóa.
Lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện, ông John Thune bày tỏ hy vọng: “Tôi mong cuộc bầu cử sẽ giúp mọi người sẵn sàng mở cửa Chính phủ trở lại”, cho rằng phe Dân chủ sẽ “bớt lo lắng về tỉ lệ cử tri đi bầu” ở các bang trọng điểm như Virginia và New Jersey.
Tuy nhiên, nhiều nghị sĩ Dân chủ khẳng định họ sẽ không lùi bước. Sau hơn một tháng đòi hỏi cam kết rõ ràng về chính sách y tế, phe này tuyên bố chỉ chấp nhận thỏa thuận khi Tổng thống Donald Trump trực tiếp đưa ra đảm bảo.
“Phương án hạt nhân” làm rối thêm cục diện
Giữa lúc bế tắc chưa có dấu hiệu hạ nhiệt, ông Donald Trump bất ngờ kêu gọi bãi bỏ cơ chế “filibuster” - thủ tục yêu cầu 60 phiếu thuận tại Thượng viện để thông qua dự luật - một động thái mà nhiều chuyên gia gọi là “phương án hạt nhân”. Trong một tuyên bố, thư ký báo chí Nhà Trắng Abigail Jackson nói: “Nếu phe Dân chủ không hành động vì lợi ích người dân Mỹ, các lựa chọn hạt nhân sẽ được tính đến”.
Song giới lãnh đạo Cộng hòa nhanh chóng bác bỏ đề xuất này, lo ngại nó sẽ làm suy yếu cơ chế kiểm soát quyền lực trong Quốc hội. Họ khẳng định ưu tiên hàng đầu là chấm dứt đóng cửa Chính phủ mà không nhượng bộ phe Dân chủ.
Trong khi đó, Tổng thống Donald Trump vẫn từ chối gặp lãnh đạo hai đảng. “Hãy mở cửa lại đất nước, rồi chúng ta sẽ gặp ngay. Nhưng họ phải mở cửa lại trước”, ông nói.
Hậu trường đầy toan tính
Theo CNN, các cố vấn Nhà Trắng từng thảo luận khả năng phục hồi một phần nhân sự bị sa thải để đổi lấy việc chấm dứt đóng cửa chính phủ, song chưa có quyết định cuối cùng. Một đề xuất khác - mời lãnh đạo hai đảng đến Nhà Trắng đàm phán cũng bị bác bỏ.
Những cuộc thương lượng kín này cho thấy sự cấp bách ngày càng tăng nhằm ngăn khủng hoảng lan rộng, cũng như lo ngại về hệ quả chính trị nếu tình trạng tê liệt kéo dài.
Các khảo sát gần đây cho thấy, đa số cử tri quy trách nhiệm cho ông Trump và đảng Cộng hòa. Nhiều nghị sĩ bảo thủ, đặc biệt ở các bang nông thôn có đông cử tri thu nhập thấp, đang chịu sức ép phải tìm giải pháp khi hàng triệu người mất trợ cấp SNAP giữa lúc giá cả leo thang.
“Một khi câu hỏi “Ai bị đổ lỗi?” trở nên rõ ràng, áp lực chính trị sẽ buộc họ phải hành động”, một cố vấn Cộng hòa nhận định.
Nguy cơ vượt kỷ lục lịch sử
Trong nội bộ Nhà Trắng, nhiều trợ lý dự đoán đợt đóng cửa này có thể vượt qua kỷ lục 35 ngày từng xảy ra trong nhiệm kỳ đầu của ông Donald Trump. Dù vậy, họ vẫn hy vọng bế tắc sẽ không kéo dài quá lâu sau ngày bầu cử.
Phe Dân chủ, ngược lại, cho rằng chính Tổng thống cần đưa ra “lối thoát”. Thượng nghị sĩ Mark Kelly (bang Arizona) chỉ trích: “Chúng ta có thể kết thúc chuyện này bất cứ lúc nào, chỉ cần đúng người ngồi vào bàn, trong đó có Tổng thống. Cả tháng qua, ông ấy chỉ dành khoảng một giờ cho vấn đề này”.
Khi người dân Mỹ bắt đầu cảm nhận rõ "nỗi đau" kinh tế, còn Quốc hội vẫn chìm trong tính toán chính trị, viễn cảnh đóng cửa Chính phủ kéo dài hơn mọi kỷ lục lịch sử dường như đang đến gần. Và câu hỏi ai thực sự “thắng” trong cuộc đấu này có lẽ sẽ không còn nhiều ý nghĩa.
